Inleiding
In 1578 vond in Amsterdam de fluwelen revolutie plaats die onder de naam ‘Alteratie’ in de geschiedenisboeken kan worden teruggevonden. Tot dat jaar was de regering behoudend katholiek, in 1578 sloot de stad zich aan bij de Opstand. Ballingen keerden terug en na de val van Antwerpen, in 1585, werden zij gevolgd door protestantse vluchtelingen uit de zuidelijke Nederlanden. De stad veranderde binnen enkele decennia van een regionaal georiënteerde provinciestad in een internationaal handelscentrum. Het inwonertal verviervoudigde van 10.000 tot meer dan 40.000.

In het laatste decennium van de 16e eeuw vestigde zich een relatief groot aantal drukkers en uitgevers in Amsterdam was er in het midden van de eeuw slechts één uitgever, in de laatste jaren van de eeuw waren het er gemiddeld twintig. Sommigen van hen waren eerder elders actief geweest, anderen waren naar Amsterdam gekomen om er het redelijk gecompliceerde en vooral kapitaalintensieve bedrijf te leren uitoefenen. Centraal in dit gemêleerde gezelschap stond de grote en kapitaalkrachtige uitgever Cornelis Claesz. Met zijn grote fonds, opgebouwd tijdens een lange en vruchtbare carrière, is hij de belangrijkste Nederlandse uitgever in de periode voor de opkomst van Blaeu en, later, de Elzeviers.

Het is de wereld van Claesz, en zijn collega’s die in dit artikel centraal staat. Ik wil echter vooral tonen hoe boeken in de 16e eeuw werden geproduceerd en ingaan op de verhouding tussen uitgever en auteur.

Complete tekst: https://www.dbnl.org/tekst/php

Joop Tartaud 1937–2017

Het zit erop voor Ome Joop. Tachtig jaar is ie geworden.
Oom Joop, de burgemeester van de Reestraat.
Joop die jaar in, jaar uit een paar keer per dag binnenwandelde bij Koffiehuis De Hoek.

In 1956 kwam hij met zijn Loes in de Reestraat wonen. Loes was de dochter van de eigenaren van het verhuisbedrijf dat in die straat zat. Eerst hielp Joop op drukke dagen de Egthuysens, later kwam hij in dienst bij de schoonfamilie.
Oom Joop had Loes al een tijdje in de smiezen. ‘Ze liep kwitanties voor het bedrijf’, vertelt oom Joop in het interview met Margit Willems*. ‘Een koket meisje, kopje kleiner dan ik, gebreid mantelpakje, en leuk!’
En dus sprak hij haar op een dag maar es aan. Zo is het gekomen.
Een paar jaar geleden is Loes overleden. Dat leverde een dipje op. Maar Joop was een doorzetter. Bij de pakken neerzitten doe je niet.

De burgemeesterstitel heeft Joop verdiend door op ieder moment klaar te staan voor iedereen in de Reestraat. Een boodschap, even een bank takelen, een opgewekt verhaal als de dag wat grijs was.
Verhalen had ie zat. Over zijn roerige schoolgang, oom Joop heeft op vier ambachtscholen gezeten. Sterke verslagen over zijn carrière als judoka en motorcoureur. Over al die landen die hij bezocht had. Tenminste volgens die verhalen.
Maar vooral het verhuizen leverde mooie verhalen op. Verhuizen is namelijk het mooiste vak van de wereld. Volgens Joop.
Oom Joop die op een vroege ochtend vertelde dat ie één keer in zijn leven een prijs had gewonnen: een enkele reis Parijs. De zwemvereniging had geen geld voor een retour. Onze vraagtekens werden weggewuifd. ‘Het gaat om het idee.’
Joop die verslag deed van een demonstratie waar de premier sprak, maar meldde dat hij niet wist wat de man gezegd had. ‘Ik was vergeten mijn hoorapparaat in te doen.’

De laatste weken kwam hij alleen nog ‘s ochtends vroeg in het koffiehuis. Maar hij ging niet meer aan de vaste tafel zitten. Als een oude olifant trok ie zich terug aan het tafeltje bij het raam. Keek hij naar zijn koffie en nog één keer naar zijn Reestraat, naar zijn Prinsengracht.
‘Tot zo’, zei ie bij het weggaan. Net als al die jaren daarvoor. Alleen nu zachtjes. Hij en wij wisten dat de dag dichterbij kwam dat hij Loes weer zou zien. Daarboven.
Tot zo, oom Joop.
Neem er samen maar eentje vanavond. Doen wij dat hier beneden.

*Het interview met Joop is te lezen in Margit Willems ~ Onverslijtbaar. Verhalen over het leven in Amsterdam. Uitg. Bas Lubberhuizen 2017. ISBN 9789059374829

29 augustus 1941 – Weer een vreselijke week achter de rug. Vorige week woensdag stond ’s avonds het alarmerende bericht in de krant dat wij Joden vanaf zondag allemaal met de davidster (geel) op straat moeten lopen.Getekend dus. Het trof ons als een bliksemschicht, vooral de kinderen. Ik pas me direct aan, wil door mijn gelaten houding de kinderen moed geven, want van de nazi’s verwacht ik alles – zelfs vandaag of morgen een pogrom. Hans was direct woest, wilde in de eerste opwinding domme dingen doen, maar na rijp beraad, waarbij hij zijn koele zakelijke verstand liet werken, kwam hij zelf tot het inzicht dat je niets kunt afdwingen bij dit schrikbewind. Je moet bukken voor deze tirannie, of je wilt of niet. Tegenstand is zinloos, alleen de dood loert op je en daarom moet je je schikken in je lot. Je bent vogelvrij en gevangen.

Uit: Paula Bermann – Deze ontspoorde wereld. Oorlogsdagboek.
Woord vooraf: Arnon Grunberg.
Bezorgd door Elma Drayer
Vertaald door Johan H. Winkelman
320 pagina’s met illustraties
Uitgeverij Balans, Amsterdam, 2018. ISBN 978 94 600 3879 2

Amsterdam in de Tweede Wereldoorlog geeft een authentiek beeld van Amsterdam tijdens en vlak na de oorlog aan de hand van origineel beeldmateriaal. U ziet de begindagen van de oorlog, de intocht van de Duitse gemotoriseerde troepen en het begin van de scheiding tussen Joodse en niet-Joodse Amsterdammers. Het nationaalsocialisme speelt een grote rol in de hoofdstad tijdens de bezetting.

U ziet de Weerbaarheidsafdeling door het centrum van Amsterdam marcheren en enkele fragmenten van verschillende politieke bijeenkomsten. Maar er is ook een andere kant van het leven tijdens de bezetting. Het dagelijks leven in de oorlog gaat gewoon door. Uiteindelijk volgt de langverwachte bevrijding. Dat de bezetting na de oorlog niet zomaar vergeten kan worden komt in het laatste deel van deze dvd aan bod.

Zie Youtubekanaal: https://www.youtube.com/channel/

Hieronder een paar verwijzingen naar websites over de stad en haar bewoners.

De website van de Gemeente Amsterdam: https://www.amsterdam.nl/
Feiten en cijfers over Amsterdam: https://www.ois.amsterdam.nl/feiten-en-cijfers/
Daarnaast is de site van het Centraal Bureau Statistiek een bron van vermaak voor cijferaars: https://www.cbs.nl/nl-nl/cijfers
Gemeenteraad Amsterdam: https://www.amsterdam.nl/bestuur-organisatie/gemeenteraad/
Raadsleden en fracties: https://www.amsterdam.nl/bestuur-organisatie/gemeenteraad/raadsleden-fracties/
Ondernemen in Amsterdam: https://www.amsterdam.nl/bestuur-organisatie/volg-beleid/economie/

Artikelen over de geschiedenis van de stad vind je o.a. hier:
https://historiek.net/thema/amsterdam/
http://amsterdamhistorie.nl/
https://onsamsterdam.nl/
https://www.oudamsterdam.info/

Het Stadsarchief: https://www.amsterdam.nl/stadsarchief/
Voor foto’s en filmmateriaal: https://beeldbank.amsterdam.nl/