Adrien Candiard ~ De islam begrijpen – Of beter gezegd, waarom we er niets van begrijpen

• door: Linda Bouws

Adrien Candiard – Ills. Joseph Sassoon Seman

‘De Islam begrijpen’ is gebaseerd op Adrien Candiards lezing in de basiliek van Sint-Clothilde in Parijs op 19 november 2015. Hij hield zijn lezing vlak na de zes terroristische aanslagen van 13 november (o.a. in de Bataclan) waarbij 130 mensen omkwamen.

Het is ‘klaarblijkelijk onvoldoende aan islamitische autoriteiten te vragen dat ze via protestborden ‘not in my name’ afstand nemen van terroristen.’ Candiard constateert dat we dringend behoefte hebben aan de theologie, een theologie die een islam kan aanreiken die vrede heeft gesloten met zijn traditie, evenals met de vragen van deze tijd. Hierbij voldoet het niet een gematigde islam aan te bieden tegenover het extremisme. Candiard gelooft dat er ‘in de islamitische traditie een diepere en authentiekere radicaliteit bestaat die een spirituele radicaliteit kan worden, een zoektocht naar God in zichzelf, de ontmoeting met God, meer in het persoonlijke gebed dan in de zelfmoordaanslag. Dat zou waardering afdwingen, het zou een manier zijn de bloedende conflicten die de wereld verscheuren te verlaten.’ Het woord is aan de moslims zelf, ‘het is aan de profeten om erover te praten, en niet aan de leraren.’

Candiard stelt dat de tragische actualiteit en de verregaande veranderingen binnen onze samenleving vaak wijzen in de richting van de islam, waarbij we worden overspoeld met informatie en meningen. Maar hoe kunnen we het ‘ware gezicht’ van de islam achterhalen? Is het lezen van de koran genoeg? Verrijkt of belaagt deze godsdienst met een miljard gelovigen onze levenswijze en de wereldvrede? We kunnen de islam alleen begrijpen als we accepteren dat er grote interne verschillen bestaan. De islam is divers, je moet spreken over islam in meervoud, de essentie van dé islam bestaat niet.
Het geloof dat moslims alleen maar moslim zijn, dat hun religieuze identiteit al het andere zou bepalen, dat de islam een totale godsdienst is die alle aspecten van het leven omvat, is niet juist.

De islam kent een grote diversiteit, zowel in cultureel als theologisch opzicht. Een van de belangrijkste schisma’s is die tussen de soennieten en sjiieten.
De sjiieten zijn onderling verdeeld. Wat de ontelbare groepen bindt is het conflict met het soennisme. Ook het soennisme kent verschillende stromingen, zoals de wahabieten van Saoedi-Arabië en de machtige soefi-broederschappen van Senegal. Stromingen die onderling nauwelijks raakvlakken kennen. Read more

Over rijmdwang en monologue morbide

• door: Robert-Henk Zuidinga

Oude begraafplaats Gouda. Foto: wikipedia.org

Bij een kunstobject, bijvoorbeeld een gedicht, heb je het al gauw over de vorm en de inhoud.
Als we de tekst van ‘het betere lied’ ook als poëzie beschouwen, en daar zijn argumenten voor, dan draagt Ivo de Wijs een mooi voorbeeld aan.
Toen haar man Eric Herfst in 1985 overleed, verwachtte Jasperina de Jong niet ooit nog verliefd te kunnen worden. Dat het toch gebeurde, is door Ivo warm verwoord in Veenbrand, voor haar theaterprogramma Tour de Chant uit 1989.
Het grootste belang van deze tekst is, dat hij recht doet aan de romantische kant van Ivo de Wijs. Wie hem vooral kent als de maker van geestige cabaretteksten, zal aangenaam verrast zijn te ontdekken dat hij ook een zeer poëtische kant heeft. Veenbrand is daar een mooi voorbeeld van, met een haast Brelliaanse beeldtaal.

Als een veenbrand, als een lang vergeten vuur
Kroop de oude liefde toch weer naar me toe
Kleeft er onverwacht weer volop avontuur
Aan de dingen die ik denk en die ik doe

Hoe bestaat ‘t, vraag ik opgewonden, hoe
Zou het komen dat het vuur zich weer liet zien
Na een tijd waarin ik moedeloos en moe
Niet meer rekenende op ‘ooit’ of op ‘misschien’

Ik weet waarlijk niet waar ik ‘t aan verdien
Maar de oude vlammen slaan weer door me heen
En jij blaast ze voor mij aan met windkracht tien
En ik ben niet meer, ik hoef niet meer alleen

Als een veenbrand die zich schuil houdt in het veen
En weer flakkert op het grilligste moment
Sloeg je toe, en wat ik voel van top tot teen
Is de warmte die ik vroeger heb gekend

Oude vlam, wat ben ik blij dat jij d’r bent
Je bent terug, je scheurt de knopen van m’n jas
En ik gloei weer en ik brand weer permanent
Als een meisje, als het meisje dat ik was

Het bestaan is zo veel meer dan schuim en as
En het houdt de beste pijlen op z’n boog
En na jarenlange wanhoop zorgt het pas
Voor het happy end, de clou, de epiloog

Het geluk onttrekt zich telkens aan het oog
Maar het smeult en wacht, en op de lange duur
Laait de liefde uit de diepten naar omhoog
Als een veenbrand, als een lang vergeten vuur

Read more

8 november 2018 ~ Presentatie Paula Bermann – Deze ontspoorde wereld

Donderdag 8 november 2018 vond de presentatie van het dagboek van Paula Bermann plaats op het kantoor van uitgeverij Balans.
Na het welkomswoord van Geurt Gaarlandt (uitgeverij Balans) spraken Elma Drayer (bewerking), Linda Bouws (kleindochter) en Emile Schrijver (directeur Joods Cultureel Kwartier Amsterdam).

Uitgeverij Balans ~ Kristallnacht 2018

9 november 2018. Vandaag is het tachtig jaar geleden dat de Kristallnacht plaatsvond waarbij op grote schaal de Joodse bevolking en hun bezittingen in Duitsland werden aangevallen. Gisteren verscheen het belangwekkende oorlogsdagboek Deze ontspoorde wereld van Paula Bermann. Nooit eerder verscheen een zo gedreven en precieze beschrijving van een leven in bezet Nederland, geschreven door deze Duitse jodin.

De publicatie van het dagboek van Paula Bermann is een uitzonderlijke gebeurtenis. De oorlogsjaren vanuit het perspectief van een Duitse jodin. Duits en jodin, het vormde een dubbele last in een omgeving van argwaan, antisemitisme en verraad. In die ontspoorde wereld moet Paula zich staande houden en beschrijft ze haar gezinsleven, de literatuur die ze leest, de politiek en alles wat het dagelijks leven dragelijk en ondragelijk maakt. Scherpzinnig, boos, eerlijk, liefdevol en vaak met de moed der wanhoop schrijft ze zich de dagen door. Haar dagboek is haar grootste steun.

Paula Bermann staat in de traditie van de grote dagboekschrijvers als Philip Mechanicus, Etty Hillesum, Anne Frank, David Koker en Hanny Michaelis.

De eerste etalage ~ Athenaeum Boekhandel, Amsterdam

Vandaag verschijnt Paula Bermann – Deze ontspoorde wereld
Gisteren alvast een etalage bij Athenaeum Boekhandel & Nieuwscentrum, Amsterdam ingericht.

Gerben Bakker & Gert Jan Geling ~ Over politieke correctheid

• door: Linda Bouws

Ills. Joseph Sassoon Semah

Gerben Bakker en Gert Jan Geling onderzoeken in ‘Over politieke correctheid’ de historische ontwikkeling van politieke correctheid, haar morele grondslag (waarbij de ideeën van Hannah Arendt centraal staan), de rol die het speelt in onze tijd in discussies tussen de ’bestuurlijke kaste’ en de ‘verontwaardigde burger’ en wat de concrete gevolgen zijn van politieke correctheid. Ze constateren dat politieke correctheid niet onschuldig is, het bedreigt vrijheid van meningsuiting, het leidt tot (zelf)censuur en kan zelfs de veiligheid in gevaar brengen. Hoeveel politieke correctheid kan de maatschappij verdragen? Een pleidooi voor de legitimiteit van de westerse traditie en cultuur.

In de negentiger jaren stond ‘politieke correctheid gelijk’ aan de angst van bestuurders om minderheden te kwetsen, nu naar een doorgeslagen progressief moralisme en een uit Amerika overgewaaide ‘identity politics’. Nederland is verschoven van een progressieve, antiautoritaire cultuur naar een sfeer waarin we ‘benoemen’, in hokjes stoppen. Dat betekent een verschraling van het politieke denken, zoals Hannah Arendt dat beschrijft: het bespiegelen van het eigen denken aan andere perspectieven, een ‘enlarged mentality’, een veel perspectivische engagement en zo te komen tot een weloverwogen oordeel.
Ook internet heeft een grote impact op de samenleving, het belooft veel vrijheid, een groot ‘vrijgevochten politiek potentieel’, maar in de praktijk is er sprake van steeds meer gedragssturing. Mensen worden via algoritmes bevestigd in hun (politieke) keuzes. Internet is steeds meer in handen van kapitalistische ondernemingen in Silicon Valley, die de regie willen houden op de inhoud omdat ze niet aansprakelijk willen zijn voor incorrecte info,’hate incitement’ of het verspreiden van terroristische propaganda en dat heeft consequenties voor het bestaan van politieke correctheid, aldus Bakker en Geling. Later in het boek betogen de auteurs dat de absolute pluraliteit van politieke meningen op internet wél zijn gerealiseerd maar (nog) niet conform Arendts ‘enlarged mentality’. In plaats daarvan lijkt het politieke inlevingsvermogen dat benodigd is ontaard in een digitale oorlog van allen tegen allen, waarin alle feitelijkheid dreigt te sneuvelen. Read more